Đảo Thiên Đường

NHỮNG CÁNH ĐỒNG ĐANG SỐNG

Khi thông báo với bạn bè rằng tôi sắp đi Campuchia, tới chín mươi phần trăm vô cùng ngạc nhiên. “Tại sao? Sang đó làm gì?”. Cũng như nhiều người khác, tưởng tượng duy nhất của tôi về đất nước nằm sát biên giới phía Tây Nam là một nền kinh tế tiêu điều với những cánh đồng hoang vu lẩn khuất những linh hồn oan uổng từ thời diệt chủng và niềm hãnh diện về một kì quan thế giới có chăng chỉ còn là tàn tích. Nhưng rồi những chóp mái vàng ruộm đã hiện ra, huy hoàng và kiêu hãnh như đã từng về một đế chế hùng mạnh bậc nhất Đông Nam Á.

Nếu bạn muốn ăn… gián

Chiếc xe buýt đường dài lăn bánh từ trung tâm TP. Hồ Chí Minh chỉ dăm chục phút là ra đến xa lộ miền Tây. Và từ thị xã Củ Chi nhoáng cái đã đến cửa khẩu Mộc Bài, tính ra mất chẵn 70 cây số và chừng một tiếng đồng hồ làm visa là tôi đã ở nước ngoài (visa Campuchia nếu đi đường bộ có thể đóng tại cửa khẩu). Cửa khẩu Mộc Bài to đẹp và sầm uất chẳng kém gì một sân bay. Lũ lượt những đoàn khách du lịch xếp hàng chờ visa. Các xe tải chất đầy hàng hóa chuẩn bị đi vào nội thành. Siêu thị bán hàng miễn thuế có đủ chủng loại hàng, xịn và rẻ, nên nhiều dân thị Sài Gòn đi từ thành phố đến đây để mua đồ. Vài phụ nữ xúm lại chào mời khách đổi tiền riel song tôi biết rằng người Campuchia tiêu đôla Mĩ cũng thuận tiện như tiền của họ nên thôi. Chúng tôi chuyển sang xe Campuchia và bắt đầu hành trình tới Siem Reap. Trời lác đác mưa và cả xe nghe chừng phiền muộn khi một người bản địa thông báo rằng Campuchia đã bước vào mùa mưa. 25 người đi cùng tôi trên chuyến xe ngày hôm ấy đều là người Sài Gòn, trong đó có nhiều Việt kiều Mĩ, Đức về thăm quê hương rồi kết hợp đi du lịch và vài người Việt hồi hương từ Campuchia muốn về thăm nơi chốn cũ.

Những nếp nhà sàn thưa thớt loáng qua ô cửa. Người Campuchia có truyền thống ở nhà sàn. Nhà nào khá giả thì bỏ tiền sơn màu, bằng không cứ để vậy, chỉ sau vài tháng mưa nắng thì nhà hóa thành một màu gỗ mục. Ngày người ta sinh hoạt ở dưới gầm sàn, chỉ đến tối mịt mới chui lên nhà. Thực ra tôi đã nhòm qua vài trăm ngôi nhà thì thấy dưới gầm có mỗi chiếc giường và vài loại xô chậu nhựa. Có lẽ do khí hậu khắc nghiệt nên từ ngàn năm nay họ dựng nhà gỗ để tránh nóng. Người Campuchia thích nhà gỗ đến nỗi những khách sạn sang trọng cho dù có xây bằng gạch và lắp máy điều hòa song bên trong đều được ốp gỗ, ốp từ sảnh cho đến cầu thang máy, bốn vách tường và trần rặt một màu nâu của gỗ. Các đồ vật trang trí cũng bằng gỗ. Và khách sạn, nhà hàng nào cũng cố lôi một súc gỗ quí khổng lồ về bày giữa nhà.

Nhà cửa vùng nông thôn Campuchia tuềnh toàng là vậy song cổng vào của các ngôi làng lại đẹp tựa cổng cung điện. Kiến trúc cổng vào đa dạng và vô cùng độc đáo với hoa văn truyền thống tinh xảo, màu sắc rực rỡ. Có vẻ như người dân nơi đây đều cố phấn đấu dành dụm để xây bằng được cổng làng to đẹp và bề thế hơn làng bên cạnh.

Campuchia chỉ có ba thành phố lớn là Phnompenh, Siem Reap và Kompong Cham. Tiếng là một thành phố lớn song Kompong Cham cũng chỉ bằng một tỉnh lẻ bên xứ Việt. Ngay cả Siem Reap, điểm đến hấp dẫn nhất của Campuchia cũng chỉ mất chừng nửa tiếng đi xe tuk tuk là hết một vòng nội đô. Trừ các tỉnh thành, còn đại bộ phận nông thôn Campuchia đều không có điện. Nhà nào sang lắm mới sắm được chiếc ti ti đen trắng, còn căn bản chỉ cần chiếc quạt cho mùa khô và vài loại máy móc nông nghiệp thô sơ nên họ chạy máy phát điện.

Dọc đường từ Kampong Cham đi Svey Rieng rồi Kampong Thom, nhiều khu vực người ta chăng bẫy để bắt dế cơm. Bẫy là một tấm nilong trắng chăng cạnh chiếc đèn, dưới có chậu nilon đựng nước. Tối đến dế cơm lao vào tấm màn sáng và rơi tõm xuống miếng nilon phía dưới, để rồi sáng hôm sau được vun lại thành đống và đem rao bán với giá 2000 riel (8000 đồng tiền Việt) một cân. Nay họ không những bán dế trong nước mà còn buôn sang tận Thái Lan. Dế rán giòn là một món ăn rất ngon và bổ được người dân Campuchia ưa thích. Từ các chợ quê đến hàng quán dựng dọc bờ sông trước cổng Cung điện Hoàng gia Phnompenh, dế được tẩm đường, gia vị và ớt rồi bán với giá chung trong cả nước là 2500 riel một ống bơ. Tôi cũng mua một túi dế và cảm nhận vị đặc biệt trong món ăn truyền thống này: bùi, ngậy và rất thơm. Sau mới phát hiện ra rằng còn rất nhiều món quà vặt bất ngờ khác như ếch bao tử nhồi xả tẩm ớt rán, nhộng rán, nhện rán và cả… gián rán giòn. Cả khách du lịch lẫn dân bản xứ đều thống nhất rằng món gián là tuyệt nhất nhưng lòng can đảm của tôi chỉ có giới hạn, dẫu biết rằng loài gián này không phải anh em ruột với mấy chú gián béo múp trong khu bếp nhà tôi.