Hồi Ký Trần Văn Khê: Tập 1

TỪ HƠN NỬA THẾ KỶ TRƯỚC ĐÂY , sống nơi đất khách quê người, tôi đã tự đặt cho mình một nhiệm vụ là ra sức sưu tầm, nghiên cứu những gì có liên quan đến âm nhạc truyền thống Việt Nam qua chiều dài thời gian và chiều rộng không gian.

Để thực hiện hoài bão của mình, tôi đã tìm tòi học hỏi nền âm nhạc các nước cùng chung một vùng văn hóa, bắt đầu từ các nước láng giềng đến hầu hết các nước châu Á và xa hơn nữa để so sánh, đối chiếu, rồi từ đó nhận thức những điểm tương đồng hay khác biệt.

Được tiếp xúc với nhiều nền âm nhạc sâu sắc khắp hoàn cầu, nhưng tôi vẫn một lòng hướng về nền âm nhạc truyền thống Việt Nam, không bị quyến rũ bởi cái hào nhoáng bên ngoài mà quên cái tế nhị kín đáo bên trong.

Tôi tìm hiểu âm nhạc truyền thống Việt Nam trong thư viện qua lịch sử, trong bảo tàng viện qua dĩa hát băng từ, ghi âm ghi hình trên thực địa, học hỏi lý luận âm nhạc với thầy, với bạn bè, đồng nghiệp, để nắm vững phương pháp phân tích và cách làm việc trong phòng thí nghiệm.

Khi đã có được vốn liếng hiểu biết về âm nhạc dân tộc, tôi bắt đầu công việc giới thiệu những nét đặc thù của nhạc Việt Nam tại khắp nơi trên thế giới, để ngang qua âm nhạc mọi người hiểu thêm về con người và tâm hồn Việt Nam.

Những chuyến đi của tôi không phải để ngao du thưởng ngoạn mà để làm tròn nhiệm vụ của một nhà nghiên cứu, bảo vệ những di sản văn hóa – âm nhạc đã trải qua bao nhiêu thử thách của thời gian; không phải chỉ ghi chép trong băng từ mà còn kêu gọi gìn giữ cả trong lòng người và trong nếp sống của xã hội; không phải chỉ bảo tồn các giá trị văn hóa của Việt Nam mà còn cả các nước Á, Phi. Đồng thời nỗ lực chống lại tâm lý vọng ngoại, tôn sùng phương Tây, gột bỏ tự ti mặc cảm để giữ gìn bản sắc dân tộc.

Kể từ năm 1976, tôi vui sướng được trở về Việt Nam, lặn lội khắp các miền đất nước, tìm hiểu cặn kẽ một nền âm nhạc đa dạng và sâu rộng, cố gắng ghi lại cũng như phục hồi những gì sắp bị chìm vào quên lãng, gìn giữ cái hay cái đẹp cho thế hệ mai sau.

Ngoài ra, tôi còn tham gia viết bài về âm nhạc Việt Nam trong các quyển bách khoa từ điển, trên sách báo và các tạp chí chuyên môn. Không chỉ viết cho người ta đọc, tôi còn giảng dạy cho sinh viên học sinh nhiều nơi trên thế giới. Tôi đờn, ca, ngâm, hát, kể cả tán tụng cho người ta nghe, không chỉ trong phạm vi một nước mà tại hơn 40 nước, không phải chỉ trong giảng đường mà cả trên đài phát thanh, đài truyền hình trong và ngoài nước.

Cho đến nay, những công việc trên đây tôi đã liên tục, bền tâm, cần mẫn và tận tụy thực hành.

Qua những trang sách này, mời bạn đọc cùng tôi đi viếng nhiều nước, gặp nhiều người, nghe nhiều chuyện; chia buồn chung vui với một người nhạc sĩ suốt đời say mê việc nghiên cứu, sưu tầm, phát huy và phổ biến âm nhạc truyền thống Việt Nam.

Mong sao thiên hồi ký này không chỉ là sự cảm thông giữa người viết và người đọc, mà còn là cầu nối của những tâm hồn khát khao với các giá trị văn hóa truyền thống