Con số lẻ thứ 9

Chúng tôi xin nhường cho độc giả đoán định xem câu chuyện này là bi kịch hay hài kịch? Tôi cho rằng điều đó không quan trọng, cái cốt yếu là câu chuyện có thực hay không…

Câu chuyện xảy ra ở nước Đức vào những năm hai mươi của thế kỷ trước.

Câu chuyện bắt đầu vào một buổi chiều tháng bảy năm 1924, khi giáo sư Li-tơ đọc bản báo cáo về những kết quả nghiên cứu khoa học do ông chủ trì trước các bạn đồng nghiệp trong viện. Những buổi báo cáo khoa học như thế này từ ba mươi năm nay đã được tổ chức rất đều đặn, cứ mười lăm ngày một lần. Các vị giáo sư đáng kính đều biết suốt thời gian giữa hai kỳ hội nghị không có một thông báo khoa học nào đến khuấy động bầu không khí mơ mơ màng màng của phòng họp.

Phiên họp lần này diễn ra giữa lúc tiết trời lại oi ả đến ngột ngạt. Kể ra vào lúc nóng bức như thế này được một cốc nước chanh đá còn thú vị hơn là phải ngồi để “nuốt” bản thông báo của giáo sư, mặc dầu bản báo cáo này chắc hẳn là hay – đấy là lời khai mạc mà chủ tịch hội nghị đã phát biểu với giọng hài hước đầy vẻ nghi ngờ. Cũng như khi đánh giá bản báo cáo là “đáng chú ý” thì rõ ràng là ông chủ tịch đã phải tự dối mình, vì suốt buổi báo cáo, người ta chỉ thấy ông ngồi núp sau tờ báo ngủ gà ngủ gật. Còn các thành viên khác, họ cũng chẳng chú ý gì hơn.

Nhưng về sau khi biết trong buổi báo cáo khoa học hôm đó giáo sư Li-tơ đã trình bày lại bước đầu tiên của việc khám phá ra sự chuyển hóa thủy ngân thành vàng thì những ai không chú ý đều tiếc đến ngơ ngẩn.

Li-tơ đã dùng một cái đèn bằng đá thạch anh để đựng thủy ngân trong nhiều năm, bỗng một hôm ông phát hiện ra thủy ngân đựng trong đèn chứa một lượng vàng tương đối đáng kể. Trong bảng tuần hoàn, thủy ngân là bạn láng giềng đứng sát bên vàng. Li-tơ phán đoán đây là trường hợp chuyển hóa kim loại thường thành kim loại quý nhờ tác dụng của tia điện.

Không ai rõ báo chí đã đánh hơi được thông báo của giáo sư Li-tơ bằng cách nào mà chỉ ba ngày sau, báo “Tin tức yêu nước” đã đưa tin dưới những đề mục lớn: “Người Đức bình thường nào cũng có thể có triệu bạc!”

Thấp xuống một chút là dòng chữ nhỏ hơn: “Điều bí mật của việc tạo ra vàng đã được khám phá!”

Từ đó, suốt hai tháng sau, giáo sư Li-tơ cảm thấy thấm thía “gánh nặng của vinh quang” không chỉ là một câu nói văn hoa bóng bẩy. Các phóng viên báo chí, nhiếp ảnh kéo nhau đến chực sẵn ở cổng biệt thự của giáo sư Li-tơ để phỏng vấn người ra vào. Nhưng khó chịu nhất, đáng ghét nhất là những tên đại diện các hãng buôn công nghiệp lớn, nhỏ. Họ xông vào phòng làm việc, gọi điện quấy rầy giữa đêm khuya, bất thần tràn vào trong bữa ăn sáng, kiên trì chờ đợi làm cho giáo sư Li-tơ ăn không ngon, ngủ không yên. Họ hứa hẹn trời biển, dụ dỗ, ve vãn để giáo sư bằng lòng tiết lộ điều bí mật của việc khám phá ra vàng cho hãng họ mà không cho hãng nào khác. Họ cạnh tranh nhau, đả kích nhau bằng những lời lẽ thô tục.