Xuôi Dòng

Lâu lắm rồi, hình như trên hai mươi năm trước, nhà văn Ý Dino Buzatti có viết một đoản văn chàng rất thích. Ý nghĩ và tưởng tượng của Buzatti đơn giản thôi. Một người cầm bút vừa xuất bản một cuốn sách mới. Anh ta tò mò muốn biết độc giả “cư xử” thế nào đối với tác phẩm của mình. Ai lại chẳng tò mò như vậy ! Nhưng thay vì lân la ở các hiệu sách để dò xét phản ứng của các khách mua, người cầm bút trong đoản văn của Buzatti có được một phương pháp tối tân hơn : anh ta tìm mua được một cái máy nhỏ xíu chạy pin do Nhật chế tạo. Sau khi bấm nút tìm đúng tần số, anh ta có thể nhìn lên khung hình nhỏ xíu quang cảnh những bạn đọc xa lạ bước tới chỗ quầy sách “làm quen ” với tác phẩm của mình.

Trong đoản văn này, người cầm bút không tìm được gì khác ngoài thái độ thờ ơ.

Chàng hiểu sao đúng vào lúc này, chàng lại nhớ đến đoản văn ấy của Buzatti?

Vì thời tiết lạnh lẽo và khung cảnh tàn tạ cuối mùa đông chăng? Chắc chắn không phải thế đâu! Đã đành chàng là “kẻ lưu vong”, là “khách tạm trú”, nhưng chàng đang lưu vong tạm trú tại một nước giàu có nhất thế giới, và ở nước đó, chàng lại lưu vong tạm trú tại một tiểu bang ấm áp, phát triển nhất trong các tiểu bang.

Cái lạnh tàn đông gây bão tuyết và đường sá lầy lội ở các tiểu bang miền Đông, ở đây, chỉ vừa đủ cho các cô thiếu nữ khoác thêm chiếc áo len sặc sỡ mới mua. Hơn thế nữa, chàng đang ngồi tại một trung tâm thương mại sang trọng và phồn thịnh nhất vùng. Trong khu thương xá, nền gạch hoa bóng loáng không bợn một chút bụi đường. Hai cầu thang cuốn liên tiếp đưa hết đợt người này đến đợt khác lên xuống để sắm đủ thứ quà Giáng sinh và Năm Mới cho thân nhân bạn bè. Trong các cửa hiệu sang trọng, người ta nối đuôi nhau ở quầy trả tiền. Giấy hoa đủ mầu gói những hộp quà đủ cỡ. Tất cả hình sắc, âm thanh, cử động, thái độ đều báo hiệu cái gì mới mẻ, cái gì bắt đầu, không hề vương vấn những nét tàn tạ cuối đông.

Mọi người đều khoẻ mạnh, hăm hở. Đâu có chút thờ ơ nào trên nét mặt những người xa lạ đang di động quanh chàng, đến nỗi chàng phải nhớ tới đoản văn của Buzatti?

Chàng lặng người đi, ngồi thừ khá lâu trên chiếc ghế nệm đặt ngay giữa hành lang cho khách mua sắm ngồi nghỉ ngơi. Bên cạnh chàng, ngay chỗ cái gạt tàn thuốc lớn hình phễu đổ đầy cát trắng, một người đàn ông nước da nâu tóc đen chàng đoán gốc Mễ-tây-cơ ngồi ngả lưng lên ghế nệm, hai chân gác thoải mái lên hộp quà to tướng bao giấy xanh, hút liên tiếp hết điếu thuốc này đến điếu khác.

Cách ngồi của ông bạn Mễ khiến chàng nghĩ người khách tạm trú này đang tận hưởng cuộc đời. Nhưng…nhưng tại sao ông ta hút thuốc nhiều thế kia? Điếu trước chưa cháy hết một phần ba, ông đã dụi vào phễu cát trắng, ho sù sụ vài tiếng, ngần ngừ, mở mắt lơ láo nhìn quanh như lo sợ điều gì, rồi lại rút bao thuốc Malboro ra lôi một điếu mới gắn lên môi. Ông ta đang vui hay đang buồn? Đang ở vào “cuộc tàn đông” hay ở vào “mùa xuân mới”? Chàng chịu, không đoán được.

Thứ tiếng Anh ăn đong không cho phép chàng gợi chuyện với người bạn qua đường để tìm hiểu những tâm tình chi li phức tạp. Hơn thế nữa, lúc vợ con ông bạn Mễ trở lại chỗ hẹn, chàng nghe thấy họ nói với nhau toàn tiếng Mễ. Bà vợ lôi từ trong bọc giấy ra khoe với chồng những món hàng sale. Ông chồng nghe hờ hững, như mọi ông chồng trên thế gian. Bà vợ tiếp tục ríu tít, như mọi bà vợ. Tíu tít một cách sôi nổi cho đến lúc khám phá ra chuyện ông chồng đã đốt gọn cả gói Malboro trong nửa giờ chờ đợi.