Vui lòng nhấp vào liên kết bên dưới để tải Ebook.
Giới Thiệu Sách:
72 kế của Quỷ Cốc Tử tiên sinh – Nhiều Tác Giả
Quỷ Cốc Tử theo sách Đông Chu liệt quốc, hạo tên là Vương Hủ bạn thân của Tôn Vũ và Mặc Địch. Từ khi ông về ẩn cư ở Quỷ Cốc, đất Dương Thành thuộc địa phận nhà Chu, được người đời xưng tụng là Quỷ Cốc tiên sinh. Tư tưởng của ông thiên về âm đạo, có phần giống tư tửơng của Lão Tử.
Tuy vậy,cho tới ngày nay các học giả vẫn chưa khảo chứng được tiểu sử của ông một cách chính xác. Lai lịch của ông huyền ảo như chính danh hiệu của ông. Có ngưởi còn cho rằng sách Quỷ Cốc Tử là ngụy thư, nhưng dù phải hay không thì tư tưởng trong sách Quỷ Cốc Tử vẫn có một ảnh hưởng rộng lớn đối với các học phái như Tung Hoành gia, Pháp gia và Binh Pháp gia về sau…
Mục lục
Phần dẫn nhập
Chương 1: Hoàng đế âm phù kinh
Chương 2: Minh ám
Chương 3: Hư thực
Chương 4: Khúc trực
Chương 5: Thuận nghịch
Chương 6: Đại tiểu
Chương 7: Cương nhu
Chương 8: Cường nhược
Chương 9: Viễn cẫn
Chương 10: Tiến và thoái.
QUỶ CỐC TỬ CUỐN SÁCH LẠ KỲ XƯA NAY
I. Chân và nguỵ
Quỷ Cốc tử vừa là hiệu của Quỷ Cốc, đồng thời cũng là tên gọi của một cuốn sách Con người kỳ lạ bao nhiêu thì cuốn sách cũng kỳ lạ bấy nhiêu! Gọi là thiên cổ kỳ thư Quỷ Cốc tử là một cuốn sách chân hay nguỵ? Thật hay giả?
Chân tức là chính tay Quỷ Cốc viết. Giả là người đời sau viết và gán cho Quỷ Cốc Cuộc tranh luận cũng đã tốn rất nhiều giấy mực và không ngừng nghỉ. Hàng trăm cuốn sách nghiên cứu, mỗi cuốn sách đều nêu giả thuyết khác nhau nhưng quy về ba giả thuyết chính:
Cuốn Quỷ Cốc tử là do Quỷ Cốc viết (Trung hưng thư mục, Đàm thư chí…)
Cuốn Quỷ Cốc tử là do Tô Tần, đại đệ tử của Quỷ Cốc viết (Tân Dường thư, Nghệ văn chí…)
Cuốn sách này do người đời Lục triều là Ngụy Trát viết và gán cho Quỷ cốc (Cổ nguỵ kim thư khảo). Gọi là nguỵ thư Mỗi tác giả đều đưa ra nhiều chứng cứ để bênh vực cho giả thuyết của mình. Cuộc tranh luận chắc vẫn còn sôi nổi. Người ta chỉ chờ môn khảo cổ làm trọng tài, khi tìm ra được chứng liệu xác thực
II. Tứ đại gia chú giải
Cuốn Quỷ Cốc tử được nhiều học giả quan tâm và chú giải rất sớm. Nhưng có bốn người nổi tiếng, gọi tứ đại gia về chú giải 1. Lạc Phong là người chú giải cuốn Quỷ Cốc tử sớm nhất trong lịch sử.
Không rõ niên đại nhưng người ta ước tính vào thời Nguỵ -Tấn
2. Hoàng Phủ Thuỵ khoảng 215 – 282
3. Doãn Tri Chương, không rõ năm sinh
4. Đào Hoằng Cảnh khoảng vào năm 452 – 536
III. Quyển và chương mục
Sự phân chia quyển và, thiên, chương mục cũng khá phức tạp
Theo các nhà nghiên cứu thì cách phân chia của Đào Hoằng Cảnh là tương đối hợp lý. Gồm ba quyển, thượng, trung và hạ
1. Quyển thượng có 4 thiên: Bãi hạp, Phản ứng, Nội kiện, Đê
2. Quyển trung gồm 8 thiên: Phi kiềm, Ngỗ hợp, Suỷ, Ma, Quyền, Mưu, Quyết, Phù ngôn
3. Quyển hạ gồm hai phần: Bản kinh âm phù và Trung kinh (Trì khu)
Riêng trong sách này được chia làm 13 chương. Gồm 47 mưu kế. Phần bản Kinh âm phù và Trung kinh gọi là Trì khu được tóm lược ở phần giới thiệu chung
Quỷ Cốc Tử (Gui Guzi-鬼谷子) là nhân vật trong lịch sử cổ đại Trung Quốc. Họ tên không rõ ràng con người ông được người đời sau hư cấu nên mang tính huyền bí, theo sách Đông Chu Liệt Quốc thế kỷ 1 TCN tên ông là Vương Hủ, người đời Tấn Bình Công Trung Quốc, là bạn thân của Tôn Tử và Mặc Địch. Ông là một nhà tư tưởng, nhà truyền giáo, có rất nhiều học trò theo học, trong số đó có nhiều người trở nên nổi tiếng thời Xuân Thu Chiến Quốc. Bốn học trò được nổi tiếng hay được nhắc đến là Tôn Tẫn người nước Tề, Bàng Quyên và Trương Nghi người nước Ngụy, Tô Tần người Lạc Dương (kinh đô nhà Chu).
Theo các sách sử, ông là người thông thạo pháp thuật, kiến thức sâu rộng, sau khi về ở ẩn, ông sống trong một hang núi gọi là “Quỷ Cốc” (hang quỉ), bởi chỗ đó núi cao, rừng rậm, âm khí nặng nề, không phải chỗ cho người ở. Tên “Quỷ Cốc Tử” do ông tự đặt ra cho mình. Người đời thường gọi ông là Quỷ Cốc tiên sinh. ông sống thọ và được coi là ông tổ của các thuật tướng số, bói toán, phong thuỷ . . .
QUỶ CỐC TỬ là tên của 1 nhân vật kỳ lạ, đồng thời là tên 1 cuốn sách lạ kỳ nhất xưa nay trong lịch sử TRUNG QUỐC. Gọi là Thiên cổ kỳ nhân. Thiên cổ kỳ thư.
QUỶ CỐC TỬ là nhân vật kỳ lạ! Tên tuổi, thân thế, hành tung của QUỶ CỐC được bao phủ bởi những truyền thuyết đậm sắc thần thoại, hư ảo. Ông là 1 người đa tài, môn gì cũng hay, đứng đầu nhiều môn học thuật: Âm Dương gia, Tung Hoành gia; 1 nhà thần toán giang hồ; 1 chính trị gia lỗi lạc, lục thao tam lược gồm tài & cũng là 1 Thần Y nổi tiếng. Ông có 4 đệ tử nổi danh kim cổ: Võ là TÔN TẪN, BÀNG QUYÊN; Văn là TÔ TẦN, TRƯƠNG NGHI đã tung hoành ngang dọc, tham dự cuộc tranh hùng dữ dội của 7 nước thời Chiến quốc.
QUỶ CỐC TỬ là 1 cuốn sách kỳ lạ! Chứa đầy mưu kế kỳ lạ, quỷ khốc thần kinh, dành cho các bậc đế vương tu thân, cai trị đất nước 1 cách thông minh. Các biện sĩ, kỳ sĩ, mưu sĩ thuyết phục thiên hạ để tiến thân. Các nhà quân sự, tướng lĩnh quyết thắng trên chiến trường. Những người lãnh đạo thành công trong việc hiểu người, dùng người để gây dựng sự nghiệp. Những người bình thường dùng để phòng thân, sắp xếp việc nhà, đối nhân xử thế & làm ăn, buôn bán, kinh doanh
Có trăm mưu ngàn kế nhưng cuốn sách này quy về 1 lý là đánh vào lòng người, có người gọi mưu kế là Tâm thuật đấu pháp, là dùng mưu kế chống lại 36 mưu kế lưu hành xưa nay trong thiên hạ. Trải qua 2000 năm, cuốn sách đã được nhiều học giả chuyên tâm chú giải, trong đó có 4 người nổi tiếng là:
NHẠC PHONG, HOÀNG PHỦ THỤY, DOÃN TRI CHƯƠNG & ĐÀO
HOẰNG CẢNH. QUỶ CỐC TỬ và cuốn sách của ông đã gây nhiều tranh luận sôi nổi bất tận của nhiều nhà nghiên cứu xưa và nay. Đại văn hào LIỄU TÔNG NGUYÊN cũng rất hăng hái nhập cuộc. Đại thi hào LÝ BẠCH ngày xưa cũng từng làm thơ ca ngợi TÔ TẦN đệ tử của QUỶ CỐC.
Gần đây, 1 nhà xuất bản TRUNG QUỐC đã chọn lọc, hệ thống các công trình nghiên cứu thành sách gọi là QUỶ CỐC TỬ toàn thư. Cuốn sách đã nêu ra 47 mưu kế, khai thác trong sách của QUỶ CỐC, áp dụng thành công trong nhiều lĩnh vực. Mỗi mưu kế có dẫn chứng, minh họa bằng nhũng tiểu truyện hấp dẫn, thú vị trong các tác phẩm nổi tiếng như Sử ký TƯ MÃ THIÊN, Tả truyện, Chiến Quốc sách, Đông Châu Liệt quốc, Tam Quốc chí. . . . .
QUỶ CỐC TỬ_con người kỳ lạ nhất xưa nay
1. Kỳ lạ là tên ông được nhiều sách vở nhắc đến nhưng rất ngắn gọn, nhiều giả thiết thú vị
Nhiều cuốn sách như: Sử ký, Tô Tần liệt truyện, Trương Nghi liệt truyện, Phong tục thông nghĩa. . . đều đề cập đến tên QUỶ CỐC, nhung rất ngắn gọn.
VD: Tô Tần người Lạc Dương học với QUỶ CỐC hoặc Trương Nghi người nước Ngụy cùng với Tô Tần học với QUỶ CỐC
Tên QUỶ CỐC cũng được các nhà nghiên cứu đưa ra nhiều giả thiết: Theo Dông Châu Liệt Quốc, QUỶ CỐC là tên của cái hang ở đất Dương Thành thược địa phận nhà Chu. Chỗ ấy núi cao rừng rậm, âm khí nặng nề, không có người ở. Trong núi ấy có người ẩn sĩ đặt hiệu cho mình là QUỶ CỐC.
Theo Hán thư nghệ văn chí, chữ QUỶ được giải thích: Quỷ là u hiển, u là ẩn, hiển là lộ.
Có sách giải thích là QUY, dựa vào câu QUỶ CỐC trả lời TRƯƠNG NGHI & TÔ TẦN: Ngô tử vu sơn cốc. Thế luận vị dư QUY CỐC dã.
Theo truyền thuyết dân gian, mẹ của QUỶ CỐC ăn nhằm thức ăn đựng trong cái chén làm bằng xương quỷ nên gọi là QUỶ CỐT
Thường thì người ta gọi ông là QUỶ CỐC TỬ. TỬ là thầy, chữ này xuất hiện đời Tần, tỏ ý kính trọng.
Có thuyết thì nêu danh tính đầy đủ hơn 1 chút: QUỶ CỐC TỬ là 1 tung hoành gia thời đại Chiến Quốc. Ông họ VƯƠNG, tên HỦ, tự là DANH LỢI, dân gian gọi là VƯƠNG THIỀN lão tổ
Hầu như nhiều nhà nghiên cứu đồng ý với thuyết này và thường dùng để dẫn khi viết về QUỶ CỐC.
2. Thân thế QUỶ CỐC có nhiều truyền thuyết, đậm màu sắc thần thoại
Truyền thuyết dân gian cho rằng, mẹ QUỶ CỐC ăn nhằm thức ăn đựng trong cái bát bằng xương quỷ, thụ thai và mang thai đến. . . . 3 năm 6 tháng mới sinh ra ông (?!). Bà mẹ sinh xong thì mất, ông được con cọp già cho bú mớm nuôi nấng. Ngày đêm theo cọp đi kiếm ăn nên rất tinh ma quỷ quái, chuyên dạy cho người ăn nói khoa trương và mưu kế.
Ban đầu ông không biết chữ nhưng đã sáng tạo ra được 60 Giáp Tý để đoán vận mệnh và thuật bói toán, gọi là Vô tự đại thư, quyển sách lớn không chữ.
Nên người đời rất khâm phục gọi ông là QUỷ CỐC thần sinh.
PHÙNG MỘNG LONG, tác giả Đông Châu Liệt Quốc cho rằng: QUỶ CỐC tiên sinh là 1 ẩn sĩ thông hiểu mọi lẽ trong trời đất, có mấy môn học vấn không mấy người theo kịp. Đó là:
– Số Học, nhật nguyệt tượng vĩ đều thu ở bàn tay, xem việc trước, đoán việc sau nói gì cũng linh nghiệm.
– Binh học, lục thao tam lược biến hóa vô cùng, bày trận hành binh, quỷ thần không biết.
– Du thuyết học, nhớ rộng nghe nhiều, hiểu rõ lý thế, buông lời hùng biện, muôn miệng khôn đương. _Xuất Thế Học, giữ toàn chân tính, luyện thuốc nuôi mình, không ốm không chết, đắc đạo thành Tiên.
Có thuyết cho rằng QUỶ CỐC là bạn thân của MẶC ĐỊCH, 1 lý thuyết gia của chủ nghĩa kiêm ái, tức là yêu thương tất cả mọi người
QUỶ CỐC cũng từng gặp LÃO TỬ, người đời tôn là Thái Thượng Lão Quân, ở Hàm Cốc
3. Sinh ở thời đại cá lớn nuốt cá bé quyết liệt
Các nhà nghiên cứu xác định QUỶ CỐC sống trong khoảng cuối thời Xuân Thu Chiến Quốc và đầu Chiến Quốc thời đại
– Xuân Thu thời đại (770 – 476 trước CN): thời kỳ nhà Chu suy yếu, các chư hầu, các địa phương cát cứ mỗi nơi. Lúc này có khoảng 140 nước. Các nước lớn thôn tính dần các nước nhỏ.
– Chiến Quốc thời đại (475 – 221 trước CN): thời kỳ chỉ còn 7 nước, ba nước mới thành lập là: Hàn, Ngụy, Triệu; bốn nước cũ là Tần, tề, Sở và Yên.
Ngay thống kê trên cũng đủ thấy 1 thời đại nhiễu nhương, chiến tranh ác liệt, cá lốn nuốt cá bé, trên 100 nước nhỏ bị tiêu diệt, còn lại 7 nước tranh hùng, để rồi còn 1 nước. Đó là nước Tần.
4. Có bốn đệ tử lớn tung hoành ngang dọc một thời
Cũng theo truyền thuyết, QUỶ CỐC đã thu nhận rất nhiều học trò. Học trò rất đông, ai đến học thì học, ai muốn bỏ đi thì bỏ đi. Tùy theo tư chất từng người để dạy, ai muốn học thuật gì thì truyền thụ thuật ấy.
Chắc vì thế, những học trò sau khi xuống núi hành nghề, truyền đạo, viết sách, phong ông làm Tổ sư hoặc là người sáng lập ra các học phái: Âm Dương gia, Tung Hoành gia, Chính trị gia, Du Thuyết gia
Trong số học trò của QUỶ CỐC có 4 người nổi tiếng là TÔN TẪN, người nước TỀ; BÀNG QUYÊN, TRƯƠNG NGHI, người nước NGỤY; TÔ TẦN, người LẠC DƯƠNG.
TÔN TẪN, BÀNG QUYÊN học binh pháp. TRƯƠNG NGHI, TÔ TẦN học nghề Du thuyết. So sức học thì TÔN TẪN giỏi hơn BÀNG QUYÊN; TÔ TẦN tự cho sức học của mình không bằng TRƯƠNG NGHI.
– BÀNG QUYÊN được cử làm nguyên soái nước NGỤY, lấn các nước nhỏ như Vệ, Tống, đánh bại được quân Tề. Vua các nước Tống, Lỗ, Trịnh, Vệ thường phải đến chầu vua nước NGỤY
Xét cho cùng BÀNG QUYÊN là người tài giỏi nhưng vì ghen tài trở nên độc ác, chặt chân đày ải TÔN TẪN.
Lập được công lao sinh chủ quan, cho mình là thiên hạ vô địch nên bị bại dưới tay TÔN TẪN.
– TÔN TẪN, sau khi thoát nạn BÀNG QUYÊN, theo ĐIỀN KỴ, nước TỀ. TÔN TẪN giúp TỀ UY VƯƠNG đánh NGỤY để cứu TRIỆU, giết chết BÀNG QUYÊN ở Mả Lăng, buộc nước NGỤY phải thần phục nước TỀ.
– TÔ TẦN, được ca ngợi là 1 mưu lược gia bậc nhất về hợp tung của thời Chiến Quốc. TÔ TẦN không ngại xa xôi đến xin học QUỶ CỐC. Học xong, TÔ TẦN đã đến các nước CHÂU, TẦN, TRIỆU. . . nhưng không được dùng.
Đành phải quay về, quần áo rách bươm, người tiều tụy xơ xác. Thấy vậy vợ không thèm chào, chị dâu không nấu cơm cho ăn.
TÔ TẦN phải đem sách của QUỶ CỐC ra học, lấy dùi đâm vế để khỏi ngủ gật, thêm 1 năm nữa. Sau đó, lên đường đến nước YÊN. Theo sử sách nước YÊN là 1 nước yếu nhất giửa các cường quốc. TÔ TẦN được vua YÊN tin dùng, và đề xướng thuyết hợp tung, liên kết 6 nước (TỀ, SỞ, TRIỆU, HÀN, NGỤY và YÊN) để chống TẦN. Bấy giờ TÔ TẦN làm Tướng quốc 3 nước YÊN – TRIỆU – TỀ. Tên tuổi TÔ TẦN nổi danh khắp chư hầu. Tài hùng biện của TÔ TẦN như nước chảy có thể làm đổ cả thành cao ngàn trượng, làm gãy cả địa thế xung yếu dài hàng trăm xích
– TRƯƠNG NGHI, cũng học với QUỶ CỐC. sau khi xuống núi đi du thuyết chư hầu. Có lần TRƯƠNG NGHI uống rượu với Tướng Quốc nước SỞ, bị nghi ngờ trộm ngọc. Bọn thuộc hạ của Tướng Quốc đánh cho 1 trận la lết, TRƯƠNG NGHI không nhận tội. Về đến nhà, vợ chì chiết vì do học du thuyết mà mang họa vào thân. TRƯƠNG NGHI chỉ hỏi lưỡi mình còn không. Vợ tức cười, đáp còn. TRƯƠNG NGHI nói: Thế là đủ!
Chứng tỏ ông tin vào miệng lưỡi và tài hùng biện của mình như thế nào!
TRƯƠNG NGHI đến cầu cạnh TÔ TẦN, bị TÔ TẦN lừa, buộc phải vào TẦN dùng thuyết liên hoành để thuyết TẦN HUỆ VƯƠNG, và ông được tin dùng. TRƯƠNG NGHI góp phần giúp nước TẦN cường thịnh, mở mang đất đai, làm cho nước SỞ suy yếu, dọn đường cho việc thống nhất TRUNG QUỐC.
TÔN TẪN, BÀNG QUYÊN, TÔ TẦN, TRƯƠNG NGHI được xem là tứ đại đệ tử của QUỶ CỐC. Bốn người đã từng làm mưa làm gió trong 1 thời Chiến Quốc.
QUỶ CỐC TỬ – cuốn sách lạ kỳ xưa nay
1. QUỶ CỐC TỬ, 1 cuốn sách giáo khoa đặc sắc của nhiều môn học
– Về tâm lý, sách cho rằng dù trăm phương ngàn kế cũng đều qui về tâm lý con người, đánh vào trúng tâm lý, sở thích, dục vọng của con người thì thành công.
Vd: người giàu có thì thích địa vị . Kẻ dũng cảm, cương cường dọa dẫm họ là điều vô nghĩa, khích bác họ thì mới thành công. Người uyên bác thích lý luận, nói nhiều. . . . kẻ trí tuệ thấp thì hay bị lừa. Kẻ bần cùng thì dễ bị mê hoặc bởi lợi lộc. . . . . . .
– Về ngôn ngữ, nghe người ta nói có thể hiểu được sự buồn, vui, giận, ghét của người đối thoại. Nghe âm thanh, ngôn ngữ âm nhạc, có thể biết được nhân cách của người sáng tạo và sự hưng suy của 1 nước.
– Về hùng biện, nếu sử dụng thành thạo, xảo diệu thuật đóng mở(bãi hạp) thì không chỉ thuyết phục được người 1 nước mà còn thuyết phục được cả thiên hạ. _Về quân sự, thì chính binh không bằng kỳ binh. Phải chế ngự được kẻ thù, phải ra tay trước. Lấy tám lạng đè bẹp được ngàn cân. Có khi không cần đánh mà thắng. Lợi dụng địa hình để đánh địch. Dùng vàng bạc để làm tan rã hàng ngũ địch. Cắt lực lượng địch, phân tán địch, làm cho địch mỏi mệt, dũng khí địch tiêu tan.
2. Cuốn sách lắm mưu nhiều kế
Cái kỳ lạ nhất của cuốn sách QUỶ CỐC TỬ là chứa lắm mưu nhiều kế, quỷ khốc thần kinh, thiên biến vạn hóa & dùng mãi không hết.
Thông thường người ta xa lánh những người mưu kế thủ đoạn. Các từ ngữ mưu kế, thủ đoạn bị lên án, ngộ nhận vì do những kẻ ác tâm, gọi là lang hổ chi tâm, lòng lang dạ sói, thi hành để đạt mục đích xấu. Vậy mưu kế là gì?
Thực chất mưu kế, thủ đoạn, kế hoạch sản sinh từ đời sống thực tiễn của con người:
Một người thợ săn mướn bẫy thú phải đánh động, gõ vào vật liệu gì đó, đá chẳng hạn, để thú hoảng sợ chạy ra và tóm lấy. Đó là kế Đầu thạch vấn lộ.
Cây gãy vì côn trùng đục khoét, bức tường đổ là do rạn nứt lâu ngày. Đó là nguyên tắc của sách hư khích, kẻ hở; sản sinh ra kế ly gián, phản gián. Con hổ trước khi vồ mồi thì thu mình lại để lấy thế và nhảy ra. Đó là kế Dĩ khuất cầu thân, co để duỗi.
Con thỏ thấy hổ quá mạnh, co chân chạy. Là kế Bất tiến nhi thối, không tiến thì lùi. Chạy để bảo toàn tính mạng là thượng sách!
Thực tế, có căm ghét mưu kế cũng không thể bỏ được. Vì sao?
Vì nguồn gốc của mưu kế sản sinh từ đời sống, do đó, người ta căm ghét xa lánh nó cũng không thể được, nó vẫn tồn tại 1 cách khách quan trong cuộc sống hàng ngày. Nhiều mưu kế trở thành bản năng, phản ứng tự nhiên, mà đôi khi người ta cũng không nghĩ đó là mưu kế nữa.
Một chàng trai muốn tán tỉnh 1 cô gái, hé mở cho cô ta biết mình là con nhà gia thế, thông minh học giỏi, sẽ chung tình trước sau như một > Tức là anh chàng đang sử dụng 1 lúc 2 thủ đoạn: Bãi hạp (úp úp mở mở) và Hư trương thanh thế (phô trương).
Muốn giúp 1 người sa cơ lỡ vận có công ăn việc làm, bạn đã giới thiệu với người khác là người này rất tài giỏi, trung thành, tận tâm. Tức là bạn đang sử dụng chiêu Vô trung sinh hữu (từ không thành có).
Bạn không thích nghe tiết mục quảng cáo nhưng vẫn thuộc lòng lời giới thiệu 1 cách rành rẽ. Bạn đang vướng vào kế Chúng khẩu luyện kim (nói mãi phải tin) của các nhà kinh doanh.
. . . . . . . . Bạn không thích mưu kế nhưng bạn cũng phải dùng. Không ưa nhưng cũng phải ứng phó. Không muốn nhưng vẫn bị vây bởi giữa muôn trùng mưu kế.
3. Cuốn sách chứa vạn tâm linh và chìa khóa vàng
– Đáng quý là cái tâm của tác giả đối với nhân dân.
Tác giả khuyên các Vua chúa phải dùng con mắt của nhân dân (thiên hạ) để nhìn, dùng tai của nhân dân để nghe, lấy cái tâm của mình để che chở cho nhân dân và lấy cái tâm của nhân dân để mưu cầu hạnh phúc cho mọi người. Mắt như vậy được gọi là thiên lý nhãn. Tai như vậy gọi là thuận phong nhĩ. Tâm được như vậy gọi là vạn linh tâm.
Chứng tỏ tác giả rất khổ công và dùng cả cái tâm của mình để viết sách, gửi gắm ước mơ vào từng trang sách. Đó là mong nhân dân được hạnh phúc, no ấm và được giáo hóa thành những người văn minh.
– Cái quý nữa là luôn cầu tiến bộ.
Sách của QUỶ CỐC TỬ cho rằng phản là hiểu quá khứ, ứng là hiểu hiện tại. Có biết quá khứ mới hiểu hiện tại, có hiểu hiện tại mới biết tương lai. Cái gì không còn thích hợp thì bỏ, cái gì còn thích hợp thì gìn giữ và áp dụng.
Hiểu mình là trí, hiểu người là sáng suốt. Có sáng suốt mới có trí, có trí mới có sự sáng suốt.
Ôn cố tri tân, ôn cũ biết mới; tri kỷ tri bĩ, biết người biết ta; đấy là chìa khóa vàng mở cánh cửa đời sống của người thông minh.
QUỶ CỐC TỬ CUỐN SÁCH LẠ KỲ XƯA NAY
I. Chân và nguỵ
Quỷ Cốc tử vừa là hiệu của Quỷ Cốc, đồng thời cũng là tên gọi của một cuốn sách Con người kỳ lạ bao nhiêu thì cuốn sách cũng kỳ lạ bấy nhiêu! Gọi là thiên cổ kỳ thư Quỷ Cốc tử là một cuốn sách chân hay nguỵ? Thật hay giả?
Chân tức là chính tay Quỷ Cốc viết. Giả là người đời sau viết và gán cho Quỷ Cốc Cuộc tranh luận cũng đã tốn rất nhiều giấy mực và không ngừng nghỉ. Hàng trăm cuốn sách nghiên cứu, mỗi cuốn sách đều nêu giả thuyết khác nhau nhưng quy về ba giả thuyết chính:
Cuốn Quỷ Cốc tử là do Quỷ Cốc viết (Trung hưng thư mục, Đàm thư chí…)
Cuốn Quỷ Cốc tử là do Tô Tần, đại đệ tử của Quỷ Cốc viết (Tân Dường thư, Nghệ văn chí…)
Cuốn sách này do người đời Lục triều là Ngụy Trát viết và gán cho Quỷ cốc (Cổ nguỵ kim thư khảo). Gọi là nguỵ thư Mỗi tác giả đều đưa ra nhiều chứng cứ để bênh vực cho giả thuyết của mình. Cuộc tranh luận chắc vẫn còn sôi nổi. Người ta chỉ chờ môn khảo cổ làm trọng tài, khi tìm ra được chứng liệu xác thực
II. Tứ đại gia chú giải
Cuốn Quỷ Cốc tử được nhiều học giả quan tâm và chú giải rất sớm. Nhưng có bốn người nổi tiếng, gọi tứ đại gia về chú giải 1. Lạc Phong là người chú giải cuốn Quỷ Cốc tử sớm nhất trong lịch sử.
Không rõ niên đại nhưng người ta ước tính vào thời Nguỵ -Tấn
2. Hoàng Phủ Thuỵ khoảng 215 – 282
3. Doãn Tri Chương, không rõ năm sinh
4. Đào Hoằng Cảnh khoảng vào năm 452 – 536
III. Quyển và chương mục
Sự phân chia quyển và, thiên, chương mục cũng khá phức tạp
Theo các nhà nghiên cứu thì cách phân chia của Đào Hoằng Cảnh là tương đối hợp lý. Gồm ba quyển, thượng, trung và hạ
1. Quyển thượng có 4 thiên: Bãi hạp, Phản ứng, Nội kiện, Đê
2. Quyển trung gồm 8 thiên: Phi kiềm, Ngỗ hợp, Suỷ, Ma, Quyền, Mưu, Quyết, Phù ngôn
3. Quyển hạ gồm hai phần: Bản kinh âm phù và Trung kinh (Trì khu)
Riêng trong sách này được chia làm 13 chương. Gồm 47 mưu kế. Phần bản Kinh âm phù và Trung kinh gọi là Trì khu được tóm lược ở phần giới thiệu chung
Quỷ Cốc Tử (Gui Guzi-鬼谷子) là nhân vật trong lịch sử cổ đại Trung Quốc. Họ tên không rõ ràng con người ông được người đời sau hư cấu nên mang tính huyền bí, theo sách Đông Chu Liệt Quốc thế kỷ 1 TCN tên ông là Vương Hủ, người đời Tấn Bình Công Trung Quốc, là bạn thân của Tôn Tử và Mặc Địch. Ông là một nhà tư tưởng, nhà truyền giáo, có rất nhiều học trò theo học, trong số đó có nhiều người trở nên nổi tiếng thời Xuân Thu Chiến Quốc. Bốn học trò được nổi tiếng hay được nhắc đến là Tôn Tẫn người nước Tề, Bàng Quyên và Trương Nghi người nước Ngụy, Tô Tần người Lạc Dương (kinh đô nhà Chu).
Theo các sách sử, ông là người thông thạo pháp thuật, kiến thức sâu rộng, sau khi về ở ẩn, ông sống trong một hang núi gọi là “Quỷ Cốc” (hang quỉ), bởi chỗ đó núi cao, rừng rậm, âm khí nặng nề, không phải chỗ cho người ở. Tên “Quỷ Cốc Tử” do ông tự đặt ra cho mình. Người đời thường gọi ông là Quỷ Cốc tiên sinh. ông sống thọ và được coi là ông tổ của các thuật tướng số, bói toán, phong thuỷ . . .
QUỶ CỐC TỬ là tên của 1 nhân vật kỳ lạ, đồng thời là tên 1 cuốn sách lạ kỳ nhất xưa nay trong lịch sử TRUNG QUỐC. Gọi là Thiên cổ kỳ nhân. Thiên cổ kỳ thư.
QUỶ CỐC TỬ là nhân vật kỳ lạ! Tên tuổi, thân thế, hành tung của QUỶ CỐC được bao phủ bởi những truyền thuyết đậm sắc thần thoại, hư ảo. Ông là 1 người đa tài, môn gì cũng hay, đứng đầu nhiều môn học thuật: Âm Dương gia, Tung Hoành gia; 1 nhà thần toán giang hồ; 1 chính trị gia lỗi lạc, lục thao tam lược gồm tài & cũng là 1 Thần Y nổi tiếng. Ông có 4 đệ tử nổi danh kim cổ: Võ là TÔN TẪN, BÀNG QUYÊN; Văn là TÔ TẦN, TRƯƠNG NGHI đã tung hoành ngang dọc, tham dự cuộc tranh hùng dữ dội của 7 nước thời Chiến quốc.
QUỶ CỐC TỬ là 1 cuốn sách kỳ lạ! Chứa đầy mưu kế kỳ lạ, quỷ khốc thần kinh, dành cho các bậc đế vương tu thân, cai trị đất nước 1 cách thông minh. Các biện sĩ, kỳ sĩ, mưu sĩ thuyết phục thiên hạ để tiến thân. Các nhà quân sự, tướng lĩnh quyết thắng trên chiến trường. Những người lãnh đạo thành công trong việc hiểu người, dùng người để gây dựng sự nghiệp. Những người bình thường dùng để phòng thân, sắp xếp việc nhà, đối nhân xử thế & làm ăn, buôn bán, kinh doanh
Có trăm mưu ngàn kế nhưng cuốn sách này quy về 1 lý là đánh vào lòng người, có người gọi mưu kế là Tâm thuật đấu pháp, là dùng mưu kế chống lại 36 mưu kế lưu hành xưa nay trong thiên hạ. Trải qua 2000 năm, cuốn sách đã được nhiều học giả chuyên tâm chú giải, trong đó có 4 người nổi tiếng là:
NHẠC PHONG, HOÀNG PHỦ THỤY, DOÃN TRI CHƯƠNG & ĐÀO
HOẰNG CẢNH. QUỶ CỐC TỬ và cuốn sách của ông đã gây nhiều tranh luận sôi nổi bất tận của nhiều nhà nghiên cứu xưa và nay. Đại văn hào LIỄU TÔNG NGUYÊN cũng rất hăng hái nhập cuộc. Đại thi hào LÝ BẠCH ngày xưa cũng từng làm thơ ca ngợi TÔ TẦN đệ tử của QUỶ CỐC.
Gần đây, 1 nhà xuất bản TRUNG QUỐC đã chọn lọc, hệ thống các công trình nghiên cứu thành sách gọi là QUỶ CỐC TỬ toàn thư. Cuốn sách đã nêu ra 47 mưu kế, khai thác trong sách của QUỶ CỐC, áp dụng thành công trong nhiều lĩnh vực. Mỗi mưu kế có dẫn chứng, minh họa bằng nhũng tiểu truyện hấp dẫn, thú vị trong các tác phẩm nổi tiếng như Sử ký TƯ MÃ THIÊN, Tả truyện, Chiến Quốc sách, Đông Châu Liệt quốc, Tam Quốc chí. . . . .
QUỶ CỐC TỬ_con người kỳ lạ nhất xưa nay
1. Kỳ lạ là tên ông được nhiều sách vở nhắc đến nhưng rất ngắn gọn, nhiều giả thiết thú vị
Nhiều cuốn sách như: Sử ký, Tô Tần liệt truyện, Trương Nghi liệt truyện, Phong tục thông nghĩa. . . đều đề cập đến tên QUỶ CỐC, nhung rất ngắn gọn.
VD: Tô Tần người Lạc Dương học với QUỶ CỐC hoặc Trương Nghi người nước Ngụy cùng với Tô Tần học với QUỶ CỐC
Tên QUỶ CỐC cũng được các nhà nghiên cứu đưa ra nhiều giả thiết: Theo Dông Châu Liệt Quốc, QUỶ CỐC là tên của cái hang ở đất Dương Thành thược địa phận nhà Chu. Chỗ ấy núi cao rừng rậm, âm khí nặng nề, không có người ở. Trong núi ấy có người ẩn sĩ đặt hiệu cho mình là QUỶ CỐC.
Theo Hán thư nghệ văn chí, chữ QUỶ được giải thích: Quỷ là u hiển, u là ẩn, hiển là lộ.
Có sách giải thích là QUY, dựa vào câu QUỶ CỐC trả lời TRƯƠNG NGHI & TÔ TẦN: Ngô tử vu sơn cốc. Thế luận vị dư QUY CỐC dã.
Theo truyền thuyết dân gian, mẹ của QUỶ CỐC ăn nhằm thức ăn đựng trong cái chén làm bằng xương quỷ nên gọi là QUỶ CỐT
Thường thì người ta gọi ông là QUỶ CỐC TỬ. TỬ là thầy, chữ này xuất hiện đời Tần, tỏ ý kính trọng.
Có thuyết thì nêu danh tính đầy đủ hơn 1 chút: QUỶ CỐC TỬ là 1 tung hoành gia thời đại Chiến Quốc. Ông họ VƯƠNG, tên HỦ, tự là DANH LỢI, dân gian gọi là VƯƠNG THIỀN lão tổ
Hầu như nhiều nhà nghiên cứu đồng ý với thuyết này và thường dùng để dẫn khi viết về QUỶ CỐC.
2. Thân thế QUỶ CỐC có nhiều truyền thuyết, đậm màu sắc thần thoại
Truyền thuyết dân gian cho rằng, mẹ QUỶ CỐC ăn nhằm thức ăn đựng trong cái bát bằng xương quỷ, thụ thai và mang thai đến. . . . 3 năm 6 tháng mới sinh ra ông (?!). Bà mẹ sinh xong thì mất, ông được con cọp già cho bú mớm nuôi nấng. Ngày đêm theo cọp đi kiếm ăn nên rất tinh ma quỷ quái, chuyên dạy cho người ăn nói khoa trương và mưu kế.
Ban đầu ông không biết chữ nhưng đã sáng tạo ra được 60 Giáp Tý để đoán vận mệnh và thuật bói toán, gọi là Vô tự đại thư, quyển sách lớn không chữ.
Nên người đời rất khâm phục gọi ông là QUỷ CỐC thần sinh.
PHÙNG MỘNG LONG, tác giả Đông Châu Liệt Quốc cho rằng: QUỶ CỐC tiên sinh là 1 ẩn sĩ thông hiểu mọi lẽ trong trời đất, có mấy môn học vấn không mấy người theo kịp. Đó là:
– Số Học, nhật nguyệt tượng vĩ đều thu ở bàn tay, xem việc trước, đoán việc sau nói gì cũng linh nghiệm.
– Binh học, lục thao tam lược biến hóa vô cùng, bày trận hành binh, quỷ thần không biết.
– Du thuyết học, nhớ rộng nghe nhiều, hiểu rõ lý thế, buông lời hùng biện, muôn miệng khôn đương. _Xuất Thế Học, giữ toàn chân tính, luyện thuốc nuôi mình, không ốm không chết, đắc đạo thành Tiên.
Có thuyết cho rằng QUỶ CỐC là bạn thân của MẶC ĐỊCH, 1 lý thuyết gia của chủ nghĩa kiêm ái, tức là yêu thương tất cả mọi người
QUỶ CỐC cũng từng gặp LÃO TỬ, người đời tôn là Thái Thượng Lão Quân, ở Hàm Cốc
3. Sinh ở thời đại cá lớn nuốt cá bé quyết liệt
Các nhà nghiên cứu xác định QUỶ CỐC sống trong khoảng cuối thời Xuân Thu Chiến Quốc và đầu Chiến Quốc thời đại
– Xuân Thu thời đại (770 – 476 trước CN): thời kỳ nhà Chu suy yếu, các chư hầu, các địa phương cát cứ mỗi nơi. Lúc này có khoảng 140 nước. Các nước lớn thôn tính dần các nước nhỏ.
– Chiến Quốc thời đại (475 – 221 trước CN): thời kỳ chỉ còn 7 nước, ba nước mới thành lập là: Hàn, Ngụy, Triệu; bốn nước cũ là Tần, tề, Sở và Yên.
Ngay thống kê trên cũng đủ thấy 1 thời đại nhiễu nhương, chiến tranh ác liệt, cá lốn nuốt cá bé, trên 100 nước nhỏ bị tiêu diệt, còn lại 7 nước tranh hùng, để rồi còn 1 nước. Đó là nước Tần.
4. Có bốn đệ tử lớn tung hoành ngang dọc một thời
Cũng theo truyền thuyết, QUỶ CỐC đã thu nhận rất nhiều học trò. Học trò rất đông, ai đến học thì học, ai muốn bỏ đi thì bỏ đi. Tùy theo tư chất từng người để dạy, ai muốn học thuật gì thì truyền thụ thuật ấy.
Chắc vì thế, những học trò sau khi xuống núi hành nghề, truyền đạo, viết sách, phong ông làm Tổ sư hoặc là người sáng lập ra các học phái: Âm Dương gia, Tung Hoành gia, Chính trị gia, Du Thuyết gia
Trong số học trò của QUỶ CỐC có 4 người nổi tiếng là TÔN TẪN, người nước TỀ; BÀNG QUYÊN, TRƯƠNG NGHI, người nước NGỤY; TÔ TẦN, người LẠC DƯƠNG.
TÔN TẪN, BÀNG QUYÊN học binh pháp. TRƯƠNG NGHI, TÔ TẦN học nghề Du thuyết. So sức học thì TÔN TẪN giỏi hơn BÀNG QUYÊN; TÔ TẦN tự cho sức học của mình không bằng TRƯƠNG NGHI.
– BÀNG QUYÊN được cử làm nguyên soái nước NGỤY, lấn các nước nhỏ như Vệ, Tống, đánh bại được quân Tề. Vua các nước Tống, Lỗ, Trịnh, Vệ thường phải đến chầu vua nước NGỤY
Xét cho cùng BÀNG QUYÊN là người tài giỏi nhưng vì ghen tài trở nên độc ác, chặt chân đày ải TÔN TẪN.
Lập được công lao sinh chủ quan, cho mình là thiên hạ vô địch nên bị bại dưới tay TÔN TẪN.
– TÔN TẪN, sau khi thoát nạn BÀNG QUYÊN, theo ĐIỀN KỴ, nước TỀ. TÔN TẪN giúp TỀ UY VƯƠNG đánh NGỤY để cứu TRIỆU, giết chết BÀNG QUYÊN ở Mả Lăng, buộc nước NGỤY phải thần phục nước TỀ.
– TÔ TẦN, được ca ngợi là 1 mưu lược gia bậc nhất về hợp tung của thời Chiến Quốc. TÔ TẦN không ngại xa xôi đến xin học QUỶ CỐC. Học xong, TÔ TẦN đã đến các nước CHÂU, TẦN, TRIỆU. . . nhưng không được dùng.
Đành phải quay về, quần áo rách bươm, người tiều tụy xơ xác. Thấy vậy vợ không thèm chào, chị dâu không nấu cơm cho ăn.
TÔ TẦN phải đem sách của QUỶ CỐC ra học, lấy dùi đâm vế để khỏi ngủ gật, thêm 1 năm nữa. Sau đó, lên đường đến nước YÊN. Theo sử sách nước YÊN là 1 nước yếu nhất giửa các cường quốc. TÔ TẦN được vua YÊN tin dùng, và đề xướng thuyết hợp tung, liên kết 6 nước (TỀ, SỞ, TRIỆU, HÀN, NGỤY và YÊN) để chống TẦN. Bấy giờ TÔ TẦN làm Tướng quốc 3 nước YÊN – TRIỆU – TỀ. Tên tuổi TÔ TẦN nổi danh khắp chư hầu. Tài hùng biện của TÔ TẦN như nước chảy có thể làm đổ cả thành cao ngàn trượng, làm gãy cả địa thế xung yếu dài hàng trăm xích
– TRƯƠNG NGHI, cũng học với QUỶ CỐC. sau khi xuống núi đi du thuyết chư hầu. Có lần TRƯƠNG NGHI uống rượu với Tướng Quốc nước SỞ, bị nghi ngờ trộm ngọc. Bọn thuộc hạ của Tướng Quốc đánh cho 1 trận la lết, TRƯƠNG NGHI không nhận tội. Về đến nhà, vợ chì chiết vì do học du thuyết mà mang họa vào thân. TRƯƠNG NGHI chỉ hỏi lưỡi mình còn không. Vợ tức cười, đáp còn. TRƯƠNG NGHI nói: Thế là đủ!
Chứng tỏ ông tin vào miệng lưỡi và tài hùng biện của mình như thế nào!
TRƯƠNG NGHI đến cầu cạnh TÔ TẦN, bị TÔ TẦN lừa, buộc phải vào TẦN dùng thuyết liên hoành để thuyết TẦN HUỆ VƯƠNG, và ông được tin dùng. TRƯƠNG NGHI góp phần giúp nước TẦN cường thịnh, mở mang đất đai, làm cho nước SỞ suy yếu, dọn đường cho việc thống nhất TRUNG QUỐC.
TÔN TẪN, BÀNG QUYÊN, TÔ TẦN, TRƯƠNG NGHI được xem là tứ đại đệ tử của QUỶ CỐC. Bốn người đã từng làm mưa làm gió trong 1 thời Chiến Quốc.
QUỶ CỐC TỬ – cuốn sách lạ kỳ xưa nay
1. QUỶ CỐC TỬ, 1 cuốn sách giáo khoa đặc sắc của nhiều môn học
– Về tâm lý, sách cho rằng dù trăm phương ngàn kế cũng đều qui về tâm lý con người, đánh vào trúng tâm lý, sở thích, dục vọng của con người thì thành công.
Vd: người giàu có thì thích địa vị . Kẻ dũng cảm, cương cường dọa dẫm họ là điều vô nghĩa, khích bác họ thì mới thành công. Người uyên bác thích lý luận, nói nhiều. . . . kẻ trí tuệ thấp thì hay bị lừa. Kẻ bần cùng thì dễ bị mê hoặc bởi lợi lộc. . . . . . .
– Về ngôn ngữ, nghe người ta nói có thể hiểu được sự buồn, vui, giận, ghét của người đối thoại. Nghe âm thanh, ngôn ngữ âm nhạc, có thể biết được nhân cách của người sáng tạo và sự hưng suy của 1 nước.
– Về hùng biện, nếu sử dụng thành thạo, xảo diệu thuật đóng mở(bãi hạp) thì không chỉ thuyết phục được người 1 nước mà còn thuyết phục được cả thiên hạ. _Về quân sự, thì chính binh không bằng kỳ binh. Phải chế ngự được kẻ thù, phải ra tay trước. Lấy tám lạng đè bẹp được ngàn cân. Có khi không cần đánh mà thắng. Lợi dụng địa hình để đánh địch. Dùng vàng bạc để làm tan rã hàng ngũ địch. Cắt lực lượng địch, phân tán địch, làm cho địch mỏi mệt, dũng khí địch tiêu tan.
2. Cuốn sách lắm mưu nhiều kế
Cái kỳ lạ nhất của cuốn sách QUỶ CỐC TỬ là chứa lắm mưu nhiều kế, quỷ khốc thần kinh, thiên biến vạn hóa & dùng mãi không hết.
Thông thường người ta xa lánh những người mưu kế thủ đoạn. Các từ ngữ mưu kế, thủ đoạn bị lên án, ngộ nhận vì do những kẻ ác tâm, gọi là lang hổ chi tâm, lòng lang dạ sói, thi hành để đạt mục đích xấu. Vậy mưu kế là gì?
Thực chất mưu kế, thủ đoạn, kế hoạch sản sinh từ đời sống thực tiễn của con người:
Một người thợ săn mướn bẫy thú phải đánh động, gõ vào vật liệu gì đó, đá chẳng hạn, để thú hoảng sợ chạy ra và tóm lấy. Đó là kế Đầu thạch vấn lộ.
Cây gãy vì côn trùng đục khoét, bức tường đổ là do rạn nứt lâu ngày. Đó là nguyên tắc của sách hư khích, kẻ hở; sản sinh ra kế ly gián, phản gián. Con hổ trước khi vồ mồi thì thu mình lại để lấy thế và nhảy ra. Đó là kế Dĩ khuất cầu thân, co để duỗi.
Con thỏ thấy hổ quá mạnh, co chân chạy. Là kế Bất tiến nhi thối, không tiến thì lùi. Chạy để bảo toàn tính mạng là thượng sách!
Thực tế, có căm ghét mưu kế cũng không thể bỏ được. Vì sao?
Vì nguồn gốc của mưu kế sản sinh từ đời sống, do đó, người ta căm ghét xa lánh nó cũng không thể được, nó vẫn tồn tại 1 cách khách quan trong cuộc sống hàng ngày. Nhiều mưu kế trở thành bản năng, phản ứng tự nhiên, mà đôi khi người ta cũng không nghĩ đó là mưu kế nữa.
Một chàng trai muốn tán tỉnh 1 cô gái, hé mở cho cô ta biết mình là con nhà gia thế, thông minh học giỏi, sẽ chung tình trước sau như một > Tức là anh chàng đang sử dụng 1 lúc 2 thủ đoạn: Bãi hạp (úp úp mở mở) và Hư trương thanh thế (phô trương).
Muốn giúp 1 người sa cơ lỡ vận có công ăn việc làm, bạn đã giới thiệu với người khác là người này rất tài giỏi, trung thành, tận tâm. Tức là bạn đang sử dụng chiêu Vô trung sinh hữu (từ không thành có).
Bạn không thích nghe tiết mục quảng cáo nhưng vẫn thuộc lòng lời giới thiệu 1 cách rành rẽ. Bạn đang vướng vào kế Chúng khẩu luyện kim (nói mãi phải tin) của các nhà kinh doanh.
. . . . . . . . Bạn không thích mưu kế nhưng bạn cũng phải dùng. Không ưa nhưng cũng phải ứng phó. Không muốn nhưng vẫn bị vây bởi giữa muôn trùng mưu kế.
3. Cuốn sách chứa vạn tâm linh và chìa khóa vàng
– Đáng quý là cái tâm của tác giả đối với nhân dân.
Tác giả khuyên các Vua chúa phải dùng con mắt của nhân dân (thiên hạ) để nhìn, dùng tai của nhân dân để nghe, lấy cái tâm của mình để che chở cho nhân dân và lấy cái tâm của nhân dân để mưu cầu hạnh phúc cho mọi người. Mắt như vậy được gọi là thiên lý nhãn. Tai như vậy gọi là thuận phong nhĩ. Tâm được như vậy gọi là vạn linh tâm.
Chứng tỏ tác giả rất khổ công và dùng cả cái tâm của mình để viết sách, gửi gắm ước mơ vào từng trang sách. Đó là mong nhân dân được hạnh phúc, no ấm và được giáo hóa thành những người văn minh.
– Cái quý nữa là luôn cầu tiến bộ.
Sách của QUỶ CỐC TỬ cho rằng phản là hiểu quá khứ, ứng là hiểu hiện tại. Có biết quá khứ mới hiểu hiện tại, có hiểu hiện tại mới biết tương lai. Cái gì không còn thích hợp thì bỏ, cái gì còn thích hợp thì gìn giữ và áp dụng.
Hiểu mình là trí, hiểu người là sáng suốt. Có sáng suốt mới có trí, có trí mới có sự sáng suốt.
Ôn cố tri tân, ôn cũ biết mới; tri kỷ tri bĩ, biết người biết ta; đấy là chìa khóa vàng mở cánh cửa đời sống của người thông minh.