Ác Quỷ Trên Thiên Đàng

Henry Miller sinh năm 1891 ở New York City, mất 1980 ở California, nhà văn, dân Bô-hê-miên đúng nghĩa, với những tiểu thuyết tự thuật trung thực cực độ – đặc biệt về tình dục, gây ảnh hưởng giải phóng trong văn chương giữa thế kỷ 20. Ông cũng nổi tiếng vì văn phong Mỹ phóng dật và tài năng hài hước, tung hê ứơc muốn công nhận những cảm xúc mà người khác dấu kín và nhiệt tình chấp nhận cái xấu song hành với cái tốt. Vì tính chất miêu tả thẳng thắn về tình dục của những tác phẩm, chúng bị cấm ở Anh và Mỹ mãi đến thập niên 1960, nhưng đã được biết đến rộng rãi trước đó do những bản chuyển lậu vào từ nước Pháp.

Ác quỷ trên thiên đàng của Henry Miller (bản dịch của Tâm Nguyễn, NXB Văn Nghệ, 2007, tên gốc tiếng Anh: A devil in the paradise – 1956), sau được đưa vào như phần ba với tên gọi Paradise Lost của tác phẩm Big Sur and the Oranges of Hieronymus Bosch (1957), không được coi là tiêu biểu cho trường hợp Henry Miller. Cuốn sách đầu tiên làm cho ông nổi tiếng và cả tai tiếng, bị cấm tại Mỹ do bị xếp vào loại văn chương khiêu dâm là Tropic of Cancer đậm đặc nồng độ tính dục và đầy mê hoặc. Nhưng “Sự phối hợp kỳ diệu giữa Chí Tôn Ca linh thánh và Dục Lạc kinh nhầy nhụa” như nhận xét của Nguyễn Hữu Hiệu trên bìa 4 cuốn The world of Sex bản dịch Việt (Thế giới tính dục, Hoài Khanh dịch, NXB Văn Hóa Sài Gòn 2008, xuất bản lần hai) không thể hiện ở Ác quỷ trên thiên đàng.

Ác quỷ trên thiên đàng kể một câu chuyện sáng rõ, một hồi ức từ cuộc đời phong phú của H. Miller gắn với một người bạn, một “món nợ” đặc biệt của số phận ông, từ những năm 1930 ở Paris: nhà chiêm tinh, họa sĩ Conrad Moricand, với tuyến truyện cốt lõi là những tháng ngày Moricand cùng kiệt ở Paris, được Miller “giải cứu” bằng cách mời sang Big Sur (California, Mỹ) sống cùng gia đình ông (vợ và một con gái). Câu mở đầu tưởng chừng rất bình thường của cuốn sách: “Chính Anaïs Nin là người giới thiệu tôi với Conrad Moricand” lôi kéo những người đọc quan tâm tới tiểu sử Henry Miller vào không khí đặc trưng trong những cuốn sách của ông: sự vô phân biệt – chứ không phải cố tình lấy tiểu sử để giễu nhại hay gây mơ hồ – của hư cấu và sự thật cuộc đời. Các nhân vật có thực, có vai trò quan trọng trong đời tác giả: Anaïs Nin – người tình ở Paris, Moricand, vợ và con gái ở Big Sur, Leon Shamroy – nhiếp ảnh gia chóp bu của hãng phim Fox, “người đoạt hết các giải Oscar” như giới thiệu của Miller trong truyện – cùng vô số các nhân vật, các chi tiết khung cảnh, các sự kiện, các cuốn sách, các bức họa… như thể tự nhiên từ đời sống vào văn chương. Từ đây, không chỉ Moricand trở nên nổi tiếng, nhiều nhân vật khác cũng đều là những con người sống động đáng kể.

Cuốn sách mỏng mảnh này, ngay từ nhan đề đã muốn “ám sát nhân vật chính”, nhưng nước Mỹ thiên đàng không phải là phông nền để tô đậm chân dung một ác quỷ. Thế giới của Miller luôn “siêu hình” hơn. Mặc dù kết cục bi đát là sự chấm dứt tình bạn, Moricand bị ném trả về Paris – nơi ông chết trong nghèo khổ và đơn độc, chết trong vô danh, trong sự phỉ báng, và chưa bao giờ được bảo vệ trong suốt nhiều thập kỷ sau khi chết, trong cuốn sách Miller đã bộc lộ một mối thấu cảm đặc biệt với con người “khắc khoải, cứng rắn, thất thường và quả cảm” này, “con người khắc kỷ mang theo mình cả một nấm mồ”.

Giới thiệu 2 truyện của ông: Ác quỷ trên thiên đàng và Thời của những kẻ giết người.