Bác Sĩ Jekyll Và Ông Hyde

Ông Hyde, một kẻ có ngoại hình xấu xí dị kỳ đến nỗi ai nhìn thấy cũng lạnh người. Và giống như ngoại hình gã, dường như gã hiện thân cho một cái ác thật khác người, một sự ác người thường khó hình dung nổi. Gã là ai? Gã từ đâu ra, mà nghiễm nhiên bước vào cơ ngơi của bác sĩ Jekyll khả kính và được hưởng toàn bộ tài sản thừa kế của ông này? Những tình huống nào đã cùng nhau hợp lại để sinh ra một kẻ gần với quái vật hơn con người như vậy?

Kỳ lạ, u ám, bất ngờ, đầy cảm xúc, đầy trí tuệ, Bác sĩ Jekyll và ông Hyde là kiệt tác tiên phong trong việc khắc họa tính hai mặt khó ngờ trong nhân cách của một cá nhân, khiến người đọc phải nghiền ngẫm lại những gì mình nghĩ rằng mình biết về sự phức tạp của con người và thế giới.

Luật sư Utterson là người có nét mặt thô kệch không bao giờ ánh lên một nụ cười, nói năng phớt lạnh, kiệm lời và lúng túng, khí chất rụt rè, dáng cao thon, khô khan, ảm đạm, nhưng lại có vẻ dễ thương khó tả. Trong những buổi gặp gỡ thân mật, và khi có rượu vang hợp với khẩu vị, mắt ông rạng ngời một tình cảm nồng nàn nhân hậu, một điều quả thật chẳng bao giờ tìm thấy trong lời nói của ông, nhưng tình cảm ấy không chỉ lặng lẽ biểu hiện qua nét mặt sau bữa ăn, mà thường bộc lộ rõ rệt qua hành động trong đời sống hằng ngày của ông. Bản thân ông sống khổ hạnh; khi một mình ông chỉ uống gin để tiết chế sở thích thưởng thức rượu ngon; và tuy thích kịch nghệ nhưng trong hai mươi năm ông chưa một lần nào bước chân vào cửa rạp hát. Tuy nhiên ông sẵn lòng khoan dung đối với người khác; đôi khi băn khoăn gần như tới mức ganh tị trước những thôi thúc mạnh mẽ muốn dính dấp vào các hành vi sai trái của họ. Và trong bất kỳ hoàn cảnh túng quẫn cùng cực nào ông cũng thường có khuynh hướng giúp đỡ hơn là trách cứ.

Ông vẫn hay nói một cách ý nhị: “Tôi có xu hướng xa rời giáo điều chính thống giống như Cain[1]. Tôi để anh em mình đi với ma quỷ theo cách riêng của họ”. Vì cá tính này, ông thường ngẫu nhiên là người quen biết được tin cẩn cuối cùng và có ảnh hưởng tốt cuối cùng trong cuộc đời của những kẻ thất cơ lỡ vận. Và đối với những người như thế, khi họ tìm đến văn phòng ông, ông vẫn cư xử như bình thường, không hề tỏ ra một chút thay đổi nào.

Hẳn nhiên thái độ đáng nể này là chuyện dễ dàng đối với ông Utterson, vì ông tuyệt đối không khoa trương, và thậm chí hình như tình bạn của ông đối với mọi người đều đôn hậu như nhau. Nó là biểu hiện của một người khiêm tốn đón nhận vòng thân hữu do bàn tay của số phận dọn sẵn cho mình, và đó là kiểu của ông luật sư. Bạn bè ông là những người cùng huyết thống, hay những người ông đã biết từ lâu. Lòng quý mến của ông, như cây trường xuân lớn lên theo thời gian, không đòi hỏi đối tượng phải xứng hợp. Vì thế, chẳng có gì để ngờ vực sự gắn bó của ông với ông Richard Enfield, một người bà con xa nổi tiếng khắp thành phố. Thiên hạ thấy khó mà hiểu được hai người này có thể thấy gì ở nhau, hay họ có thể tìm được đề tài chung nào. Những người tình cờ gặp họ trong những lần đi dạo với nhau vào ngày Chủ nhật kể rằng họ chẳng nói năng gì, nom thẫn thờ một cách lạ lùng, và họ sẽ vồn vã thở phào nhẹ nhõm thấy rõ khi có một người bạn xuất hiện. Dù thế, hai người dành mọi nỗ lực để có các cuộc du ngoạn này, xem đó là lúc quý giá nhất trong tuần, và họ không những gác lại mọi dịp vui khác mà thậm chí còn hoãn cả những việc cần làm, để có thể hưởng các buổi đi dạo này mà không bị ai ngăn trở.

Tình cờ, trong một lần dạo chơi, họ đưa chân xuống con phố hẻo lánh tại một khu nhộn nhịp ở Luân Đôn. Con phố nhỏ và được coi là yên tĩnh, nhưng buôn bán sầm uất vào những ngày trong tuần. Dường như tất cả dân cư trong phố đều làm ăn khá giả, tất cả vẫn náo nức hy vọng sẽ còn khá hơn nữa và khoe của cải thừa mứa của mình một cách nhẩn nha cám dỗ, vì thế mặt tiền các cửa tiệm dọc con đường lớn ấy biểu lộ vẻ mời chào, như hàng dãy các cô nhân viên bán hàng đứng tươi cười. Ngay cả vào ngày Chủ nhật, khi con phố che giấu vẻ quyến rũ hào nhoáng của nó và tương đối vắng người qua lại, nó vẫn sáng rực như đốm lửa trong rừng, trái ngược với khu xóm tối bẩn lân cận; các cánh cửa chớp mới sơn của nó, các đồ vật bằng đồng lau chùi bóng loáng, cùng vẻ sạch sẽ vui tươi nói chung, lập tức thu hút và làm vui con mắt người qua kẻ lại.

Bên trái một góc đường, cách hai căn về hướng Đông, dãy phố đứt quãng vì lối vào một ngõ cụt, tại đó có một khối nhà dáng vẻ ghê rợn nhô đầu hồi ra đường. Tòa nhà hai tầng, tầng trệt chỉ có một cửa cái, không cửa sổ, bức tường bạc màu ở tầng trên không có cửa ra vào, tất cả đều cho thấy tình trạng bẩn thỉu thiếu tu bổ từ lâu. Cánh cửa rộp sơn và phai màu, không gắn chuông, cũng chẳng có vòng sắt để gõ cửa. Đám dân lang bạt lừ đừ đi vào ngõ rồi quẹt diêm lên mấy tấm ván; tụi trẻ con bày hàng trên các bậc thềm; đứa học trò thử dao trên gờ tường; và gần như hàng chục năm qua chẳng ai xuất hiện để đuổi đám khách tình cờ này đi hay sửa chữa những chỗ bị bọn họ phá hại.