Học Trò Bà Mụ

Phân súc vật, rác rưởi và rơm rạ mục được dồn lại thành đống khi thối rữa sẽ toả ra hơi nóng. Do ngại mùi hôi nên thường không ai đến thật gần để có thể phát hiện ra điều này. Nhưng con bé để ý thấy. Rồi trong một đêm giá rét nọ, nó phớt lờ cái mùi thối ấy để rúc mình sâu vào trong đống phân rác ấm áp đang mục rữa. Dù sao đống rác bốc mùi ô uế chỉ tệ hơn chút đỉnh so với những thứ khác trong cuộc đời nó, từ những mẩu thức ăn thừa nhặt nhạnh được trong sân nhà bếp, trong những chuồng heo, chuồng ngựa mà nó may mắn được ngủ lại qua đêm ở đó, cho đến hình hải tiều tuỵ vì ốm đói, không được tắm táp mà cũng chẳng được ai thương hại.

Trông nó người ta thật khó đoán được tuổi, ngay cả nó cũng vậy, bởi người nó nhỏ thó xanh xao với vẻ mặt sợ hãi của một đứa trẻ thường xuyên bị hành hạ. Tuy thế, thân thể gầy còm, đói khát của con bé đã bắt đầu có những dấu hiệu của tuổi dậy thì, nên có lẽ nó đã mười hai hay mười ba tuổi.

Người ta thường gọi nó là Con Ranh, vì nó vốn là đứa trẻ bị bỏ rơi, không gia đình, không biết cha mẹ là ai, tên họ của nó là gì. Con Ranh nghĩ có ai đó đã sinh ra nó, trông coi để nó khỏi ngã xuống ao hoặc thay tã cho nó khỏi bốc mùi, nhưng từ lúc biết nhớ tới giờ, Con Ranh đã phải tự kiếm sống bằng mọi cách – ăn cắp một củ hành ở nơi này, phụ gặt hái mùa màng ở chỗ nọ để đổi lấy một đêm ngủ dưới sàn chuồng ngựa. Nó lấy tất cả những gì có thể lấy được ở trong làng và chuồn đi trước khi dân làng xách cào và gậy rượt đuổi nó. Hình ảnh mái nhà ấm cúng, những ổ bánh mì nóng, những bà mẹ ôm ấp con đều nằm ngoài trí tưởng tượng của nó. Nó chỉ ước được ăn một củ cải không lấm lem bùn đất hay được ngủ trong một gian nhà kho thơm mùi cỏ khô mới cắt chứ không sực mùi phân heo hôi hám sau khi bầy heo ăn quá no.

Đêm nay, nó khó chịu với cái mùi bốc ra từ đống phân rác mục. Tại đây, nó như người vô vọng… Tâm hồn nó cũng lạnh lẽo – tăm tối như màn đêm giá rét ngoài kia.

Buổi sáng, trời mưa làm dịu bớt cái lạnh gái và cơn đau quặn như bụng con bọ hung bị mũi giày thúc vào. Nó đang đói. Điều mà Con Ranh ghét nhất là đói. Hay do trời lạnh quá? Nó chỉ biết rằng đói và rét làm khổ đời nó, buộc nó cứ phải thức giấc, đi tới đi lui, làm việc không ngoài lý do nào khác là để quên bớt cơn đau.

– Đồ bọ hung! Bọ hung! Con bọ già thối tha ngủ trong đống phân.

Lại bọn con trai. Ở làng nào cũng có những thằng con trai ưa chọc ghẹo, chửi bới, cấu véo, đấm đá người khác. Chúng luôn là những thằng nếu không khẳng khiu nhất thì cũng gớm ghiếc nhất, dơ dáy nhất hoặc đần độn nhất và lúc nào cũng bị người lớn la mắng. Tuy nhiên, ngoài con bé ra thì trong làng không còn ai xấu xí hoặc ngu ngốc hơn lũ con trai nên bọn chúng cứ thế mà chế nhạo và chọc ghẹo con bé. Làng nào cũng thế. Con bé nghĩ và nó nhắm mắt lại.

– Này, mấy thằng ranh kia, tránh ra. Tụi bay đang làm bẩn cả đường đi lẫn đôi giày da Tây Ban Nha mới mua của bà. Cút đi!

– Còn mày, con nhỏ kia, mày còn sống hay chết rồi?

Con Ranh mở một mắt. Trước mặt nó là một bà không già cũng không trẻ, cỡ trung niên. Bà ta không mập cũng không ốm, trông vừa phải. Dáng vẻ quyền thế, mũi nhọn, ánh mắt sắc dưới chiếc khăn trùm đầu hồ bột được gấp nếp thẳng thớm.

– Tốt rồi! – người đàn bà nói – Mày chưa chết nên khỏi cần gọi Quan quản lý thái ấp[1] mang xe đến kéo mày đi. Còn bây giờ, ra khỏi đống rác và xéo đi!

Cơn đau nhói trong bụng khiến Con Ranh to gan hơn:

– Bà làm ơn cho cháu miếng gì ăn trước đã được không?

– Làng này không chứa ăn mày, cút đi.

– Bà ơi, làm ơn đi, một ít thôi.

– Ai không làm việc, kẻ đó khỏi ăn!

Con Ranh mở nốt con mắt bên kia để bày tỏ sự thiết tha và năng lực của nó: Cháu sẽ làm việc, thưa bà. Cháu khoẻ và không hơn bề ngoài đấy ạ!